سیده مریم ترابی- آونگ پرس: سد درودزن، فارس – در زیر آفتاب داغ اردیبهشت، جایی میان کوهستان‌های آرام استان فارس، سفری به قلب یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های آبرسانی جنوب ایران آغاز شد؛ جایی که آب، پیش از رسیدن به لیوان‌های مردم، مسیر ۷۸ کیلومتری از دل خاک، فیلترهای شیمیایی و پمپ‌های قدرتمند را پشت سر می‌گذارد.
در هفته ارتباطات، گروهی از خبرنگاران رسانه‌های مختلف استان فارس از نزدیک شاهد یکی از پیچیده‌ترین مسیرهای آبرسانی کشور بودند؛ مسیری که از سد درودزن آغاز می‌شود و پس از بازدید از تأسیسات تصفیه‌خانه، ایستگاه پمپاژ آب از سد درودزن به شیراز پس از طی ۷۸ کیلومتر به مخازن ذخیره آب در شیراز می‌رسد. این سفر نه‌تنها نگاهی عمیق به زیرساخت‌های حیاتی استان بود، بلکه فرصتی شد برای تأمل بر مسئولیت مشترک همگانی در حفظ منابع آب.
محمدمهدی شریفی، مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای فارس، در این بازدید گفت: «اگر مردم بدانند چه مسیری را آب، برای رسیدن به خانه‌ها طی می‌کند، حتماً در مصرف آن تجدیدنظر خواهند کرد.»
«امروز بیش از هر زمان دیگری، تمرکز ما از اقدامات صرفاً سازه‌ای به سمت فعالیت‌های فرهنگی و مدیریتی تغییر یافته است. دیگر مهم‌تر از ساختن سد و لوله، آموزش صرفه‌جویی به مردم است» این بخش دیگری از صحبت های دغدغه مند شریفی است که با تأکید بر نقش کلیدی خبرنگاران در نهادینه‌سازی فرهنگ مصرف بهینه آب افزود: «در اقلیمی خشک چون فارس، صرفه‌جویی فقط یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اخلاقی و اجتماعی است.»
شریفی یادآور شد که آب شرب کلانشهر شیراز از دو مسیر اصلی تأمین می‌شود: آبخوان‌های آهکی اطراف شهر و خطوط انتقال یک و دو از سد درودزن. به گفته او، هزینه‌ها و زحماتی که برای این انتقال صرف می‌شود، اگر از نزدیک دیده شود، «شاید هیچ‌کس حاضر به اسراف حتی یک قطره آب نباشد.»
یادگار داریوش، همچنان جاری
رودخانه کر، که از رشته‌کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد، قرن‌هاست زمین‌های مرودشت را سیراب می‌کند. داریوش بزرگ نخستین‌بار با ساخت سدی بر این رود، بنیان تمدنی کشاورزی را پایه‌ریزی کرد. امروزه سد درودزن با قدمتی بیش از ۵ دهه با ظرفیت ۹۶۰ میلیون مترمکعب و بدنه‌ای خاکی-رسی، ادامه همان تفکر مهندسی است.
تصفیه، پمپاژ، آبرسانی
آب خام سد، پس از طی ۱۵ کیلومتر، وارد تصفیه‌خانه مدرن می‌شود. در این مجموعه، با کمک فناوری‌های روز، آلودگی‌ها حذف و آب آماده مصرف می‌شود. سپس با پنج الکتروپمپ قدرتمند، آب به شیراز پمپاژ می‌شود.
در تصفیه‌خانه خط دوم، امید ویسی، کارشناس مکانیک، خبرنگاران را در جریان فرآیند دقیق و چندمرحله‌ای تصفیه آب قرار داد: « این آب ابتدا از مراحل فیزیکی و شیمیایی عبور می‌کند، ذرات معلق آن حذف شده و سپس با فرآیندهای گندزدایی و میکروبی پاک‌سازی می‌شود.»
ویسی گفت که این مراحل با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و تحت نظارت مستمر کارشناسان انجام می‌شود تا کیفیت نهایی آب مطابق با استانداردهای مصرف روزانه باشد.
از پمپاژ تا ارتفاعات شهر
در ایستگاه پمپاژ، کرامت حسینی، کارشناس این بخش، از عظمت و پیچیدگی شبکه انتقال آب گفت: «خط دوم آبرسانی به طول ۷۸ کیلومتر از سد درودزن آغاز می‌شود و تا مخازن معالی‌آباد در شیراز ادامه دارد. این مسیر با لوله‌هایی به قطر ۱۶۰۰ و ۱۸۰۰ میلی‌متر طراحی شده و آب را پس از تصفیه، با پنج الکتروپمپ به ارتفاع ۲۵۰ متری منتقل می‌کند.»
به گفته حسینی، پس از ذخیره‌سازی در مخازن کوهستانی، آب به‌صورت ثقلی و بدون نیاز به پمپاژ، وارد مسیرهای بعدی شده و در نهایت از طریق لوله‌هایی به قطر ۱۶۷۶ میلی‌متر، به مخازن اصلی شهر می‌رسد.
او افزود: «این سامانه علاوه بر تأمین آب شرب مناطق شهری، آب مورد نیاز روستاها، باغات و زمین‌های کشاورزی اطراف را نیز پاسخ می‌دهد.»
سد درودزن؛ ستون فقرات آبرسانی فارس
قربانی، مسئول کنترل ایمنی و کیفیت منابع آب سد درودزن، با اشاره به اهمیت حیاتی این سد، گفت: «سد درودزن با گنجایش بهره‌برداری ۹۶۰ میلیون مترمکعب، از سال ۱۳۵۱ تاکنون نقش بی‌بدیلی در تأمین آب شرب شیراز، کنترل سیلاب‌ها و حفاظت از تالاب بختگان داشته است.»
سد درودزن با هدف تنظیم جریان رودخانه، کاهش خسارات ناشی از سیلاب‌های مخرب و حفاظت از تالاب بین‌المللی بختگان ساخته شده است. این سد، تأمین‌کننده اصلی آب شرب کلانشهر شیراز، مناطق صنعتی، و هزاران هکتار زمین کشاورزی در شمال فارس به شمار می‌رود.
پایان مسیر، آغاز مسئولیت
درودزن فقط یک سد نیست؛ بخشی از هویت آبی ایران است. از داریوش تا امروز، مهندسی ایرانی در تلاش بوده تا میان انسان و طبیعت آشتی برقرار کند. اما اینک، برای حفظ همین میراث، به چیزی فراتر از مهندسی نیاز داریم: آگاهی عمومی.
و در نهایت این بازدید، نه‌فقط روایت یک سفر صنعتی، که داستانی بود از تلاش بی‌وقفه مهندسان، تکنسین‌ها و مدیرانی که با دانش و مسئولیت‌پذیری، آب را از دل طبیعت به شهر می‌رسانند. اما داستان این مسیر تنها با مشارکت مردم کامل می‌شود—با هر بار بستن شیر آب، با هر تصمیم برای صرفه‌جویی؛ و فراموش نکنیم آب برای جاری ماندن، به یاری همه ما نیاز دارد.
