به گزارش آونگ پرس، «سارا ده‌بزرگی» فوق تخصص روانپزشکی اطفال و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این گفتوگو به بیان راهکارهای درست برای پدر و مادرها در مدیریت استرس کودکان و نوجوانان، در شرایط بحرانی می پردازد.
واکنش کودکان و نوجوانان در مواجهه با شرایط بحرانی
این متخصص روانپزشکی با اشاره به اینکه کودکان در مواجهه با صحنه های استرس زا بسته به سن و ویژگی های فردی واکنش های متفاوتی نشان می دهند، افزود: برخی از این واکنش ها در کودکان شامل گریه، تحریک پذیری بیش از حد، لجبازی، پرخاشگری، نگرانی و سردرگمی، غمگینی های بیش از حد و حتی وابستگی بیش از حد به پدر و مادر است.
دکتر ده‌بزرگی حتی بروز نشانه های جسمی مانند دل درد، سردرد و تغییر در خواب و اشتها، مشکلات در تمرکز و توجه، دوری کردن از فعالیت های لذت‌بخش قبلی و رفتارهایی برای جلب توجه پدر و مادر را از دیگر واکنش‌های کودکان در مواجهه با موقعیت هایی بحرانی و استرس‌زا دانست.
او بروز این واکنش را در نوجوانان به شکل رفتار ترس، نگرانی از امنیت سلامت‌خود و اطرافیان، تغییر الگوی خواب و اشتها، انجام رفتارهای پرخطر، مصرف‌الکل و دخانیات یا بیخیالی افراطی و اهمیت ندادن به پروتکل های امنیتی برشمرد.
نقش پدر و مادرها
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اهمیت نقش پدر و مادرها در حمایت و کمک به رشد مهارت‌های مقابله با استرس در کودکان اظهار کرد: بهتر است پدر و مادر با دادن اطلاعات صحیح متناسب با سطح تکامل کودکان، به زبان ساده و قابل فهم، به کاهش سردرگمی و استرس کودک کمک کنند.
دکتر ده‌بزرگی تصریح کرد: برای این کار بهتر است ضمن انتخاب زمان مناسب، والدین و کودک آرامش نسبی داشته باشند تا زمان لازم برای جواب دادن به سوالات کودکان وجود داشته باشد.او با بیان اینکه لازم نیست بیش از حد اطلاعات به کودکان داده شود، توضیح داد: در ابتدا بهتر است با پرسشی از خود کودک شروع شود و میزان اطلاعات آنها در مورد موضوع مورد بررسی قرار داده شود تا در صورت داشتن اطلاعات اشتباه آن را تصحیح کنیم.
پرهیز از وعده های غیرواقعیبه
توصیه این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، بهتر است از دادن وعده های غیر واقعی به کودکان بپرهیزیم، همچنین به کودکان و نوجوانان زمان کافی برای پرسش سوالاتشان بدهیم.
دکتر ده‌بزرگی اظهار کرد: اگر پاسخ سوالی را نمی دانیم صادقانه پاسخ دهیم که «نمی‌دانم» و یا سعی کنیم پاسخ سوال را از منابع معتبر پیدا کنیم.
تشویق به بیان احساسات
او از پدر و مادرها خواست که موقعیت‌هایی را برای تشویق کودکان به بیان احساسات اختصاص دهند؛ چرا که گاهی کودکان احساسات خود را نمی شناسند و می‌توانیم در راستای شناخت این احساسات به آنها کمک کنیم، آنچه از صحبت های‌شان برداشت می کنیم را برای آنها بازگو کنیم.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز، گوش دادن به صحبت های کودکان و پذیرش احساسات آنان را حائز اهمیت دانست و افزود: سعی کنیم به صحبت های کودک گوش‌دهیم و احساسات او را بپذیریم؛ همچنین از کوچک‌نمایی نگرانی‌ها و قضاوت او دوری کنیم.
دکتر ده‌بزرگی در ادامه به مفهوم «اینجا» و «اکنون» اشاره کرد و افزود: از نوجوان بخواهیم که از گذشته و آینده جدا شود و در لحظه حال تمرکز کند؛ حتی گاهی لازم است بدخلقی‌ها، خطاهای جزئی آنها را نادیده گرفته و ضمن تقویت رفتارهای مثبت، توجه بیشتری به نوجوانان داشته باشیم.
او توصیه کرد: بهتر است تا حد امکان در دسترس کودکان باشیم تا در صورت نگرانی و استرس کودک با یک تماس تلفنی ساده نیز احساسات و نگرانی‌های او را بشنویم؛ همچنین بهتر است سعی کنیم تمهیداتی ایجاد کنیم که کودکان کمتر در معرض پوشش رسانه ای اخبار قرار بگیرند.توجه به جنبه های مثبت بحران این متخصص روانپزشکی با اشاره به اینکه سعی کنیم موقعیت هایی فراهم کنیم که توجه کودک به جنبه های مثبت بحران جلب شود، افزود: جلب کردن توجه کودک به کمک کردن مردم به هم‌دیگر در شرایط می‌تواند کمک کننده باشد.
دکتر ده‌بزرگی همچنین از پدر و مادرها خواست به کودک اطمینان دهیم که حفظ امنیت او وظیفه ما است و در این راستا تمام تلاش خود را می‌کنیم.
او برای ایجاد فضای مثبت در خانواده نیز پیشنهاد داد با بیان داستان‌ها و خاطرات امیدوار‌کننده و چگونگی غلبه بر مشکلات گذشته حس امنیت را در کودکان تقویت کنیم؛ البته حواسمان باشد که منظور از این راهکارها این نیست که نگرانی آنها کم اهمیت جلوه داده شود یا توانایی خودمان را به رخ آنها بکشیم. استرس های جدید را کاهش دهیم
این استاد گروه روانپزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با تاکید بر اینکه سعی کنیم در زمان بحران کودک را در معرض استرس های جدید قرار ندهیم، توصیه کرد که بهتر است در صورت امکان روتین‌ها و فعالیت‌های روزمره قبل بحران مانند ساعت خواب و بیداری و تفریح قبلی را مجدد برقرار کنیم.دکتر ده‌بزرگی ایجاد برنامه های خلاقانه جدید برای توجه و ارتباط بیشتر با کودکان را از راهکارهای مناسب مدیریت استرس برشمرد و گفت: برای بازی و ارتباط با کودکان زمان بیشتری صرف کنیم و فعالیت های مشترک با خانواده مانند دیدن فیلم، ورزش و گوش دادن به موسیقی را تقویت کنیم.
احترام به خواسته های نوجوانان
او با بیان اینکه گاهی نوجوانان نیاز دارند که مستقل از دیگران با بحران مواجه شوند و کمتر از دیگران کمک بگیرند، این تمایل را در نوجوانان جدی بگیریم و همزمان حمایت های عاطفی خودمان را در قالبی دیگر برای آنها فراهم کنیم.عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز از پدر و مادرها خواست به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا نگرانی های افراطی خود را با خودگویی های مثبت جایگزین کنند و افزود: ایجاد حس مسوولیت در انجام کارها، فضای همکاری با تقسیم مسوولیت ضمن تقویت حس خود کارآمدی، موجب کاهش استرس می‌شود.
کمک گرفتن از متخصص
دکتر ده‌بزرگی توصیه کرد که در صورت تشدید علائم در کودک و نوجوان از جمله اختلال خواب مداوم، افکار مزاحم که با اطمینان بخشی برطرف نمی شود، ترس های مکرر و پایدار و یا وابستگی های زیاد می‌توانیم از کمک تیم درمان که متشکل از روانشناس، روانپزشک و مددکار اجتماعی است برای غربالگری زودهنگام و انجام مداخلات به موقع استفاده کنیم.
والدین به سلامت روان خود توجه کنند
او با اشاره به اینکه به‌زیستی کودکان وابسته به سلامت والدین و مراقبان آنها است، یادآور شد: پدر و مادر سعی کنند ضمن توجه به سلامت روان خود با اختصاص زمان هایی برای استراحت، انجام فعالیت های مورد علاقه و ارتباط با دیگران، الگوی خوبی برای مدیریت استرس در کودکان باشند.
